راشی چی دغه لیسټ ته پای ورکړو
۶- د جورجز مالیز (Georges melies) لڼډ فلم تقریبا د ۱۸۹۶-۱۹۱۳ میلاد کالو تر منځ جوړ شوی دی. دغه فرانسوی کارګردان د سینما لومړنۍ جادو ګر او یا په واقعیت کی مخته له دی چی فلم جوړولو ته مخ راواړوی یو تردسته وو. هغو یو شمیر د فلم جوړولو فنونه یی لکه حرکی ایست غوندی په تصادفی توکه کشف کړلو٫ تدریجی پدیدار٫ نقاشی چارچوب٫ د سینما لومړنۍ خاصه جلوی او نور د هغو اثری کارونه یی دی. نامتو فلم یی په نامه د (سفر لمر ته) دی چی په ۱۹۰۲ کال جوړ شوی دی.
د هغو فلمونه مو څه زده کړی؟ ډیر شیان٫ مګر مهمترینه موضوع چی ما د هغو نه زده کړی ده٫ دا دی چی پرته د لاری٫ بودجی او یا کوم بل شی توجه ته٫ سینما تل خپل حرفه ای برخه هم لری. تر اندازی نه تر اړیکه دی کامپیوټر سره موږ یی ډیر نامصصم کړی یو او زموږ اندیشه یی د هر شی په اړه باندی د یاد نه وړی. او څرنکه چی ممکنه دی چی ډیری لوی فکر نه او د لږ لکښت سره ډير ښو شیانو ته په نتیجه ورسیږو.
ټول فلمونه یی چی زما په خوښه دی او ډیر یی کولی شی په آنلاینه توکه وموندی ستاسو لیدل یی توصیه کوم٫ مګر او په خاصه توکه هغه څوک چی د موسیقی٫ شیطان (هغه لومړنۍ څوک وو چی ویرونکی فلمونه یی جوړ کړل) و جادویی فلمو په اړه مینه لری. که غواړی د دوی ژوند په اړه معلومات لاسه راوړی د هوګو (Hugo) فلم چی مارتین سکوریسی (Martin Scorsese) باندی جوړ شوی دی چی د ژوند او ځینی کارونو په اړه یی دی.
بل یو
۷- اکس کالیبر (Excalibur) چی د جان بورمن (John Boorman) کارګردانی باندی په ۱۹۸۱ کال کی جوړ شوی دی. دغه فلم د ښاغلی آرتر (Arthur’s death مرګ په اړه دی او یو زما د خوښی فلم دی. د څو ځلی لیدلو دغه فلم می چی په ماشوم توب کی لیدلی دی په یاد یی لرم. فلم اخیستل یی ډیر ښکلی دی٬ جګړی یی ډارونکی او واقعی دی او د وسپنی خولی یی په ډیره ناباورونکی توکه باندی د ښه مهارت سره طراحی شوی ده. دغه فلم د درونمایو او بدلونو نه ډک دی. ..... یو عالی کارنامه.
د دغه فلم درس ماته څه وو؟ غږ اخیستل یی. غږ اخیستل یی د فلم اخیستلو سره یی ډير ښه يوځای دی. ترتیب کونکی یی تراور جونز (Travor jones) یو شمیر کهنی موسیقی یی د خپلو سندرو سره یوځای کړی دی چی د فلم لیدلو وخت کی یی ننداره کونکی ته یو خاص احساس رامنځ ته کوی. د یو فلم جوړونکی په توکه تل غواړم چی د یو پایداره کچه توکه باندی په فلمو کی می د غږ او انځور مابینځ کی ظاهره شم.
ډیری پوهنی نکتی د دغه فلم په اړه شته دی مګر هغه یی چی ډیره په زړه پوریه ده دا ده چی په دغه فلم کی کولی شی ډیر لوبغاړی ووینی چی وروسته ډیر لوی د فلم ستورو ته موبدل شوی دی. لکه هیلن میرن(Helen Mirren), استیوارت(Stewart), لیام نیسان(Liam Neeson), او گبریل بایرن(Gabriel Byrne) غوندی. دغه دوه آخری لوبغاړی خپل لومړنۍ لوبی یی په دغه لوی فلم کی تجربه کړی دی. د پاچایی تخت لوبه٬ حلقو پاچا او یو شمیر نوری ډیری سینمایی مجموعی د دغه فلم وامداره دی...
8!
۸- د لولیتا (Lolita) فلم د استنلی کابرک (Stanley Kubrick) اثر. دوی واقعا فلم جوړولو ته د رهنما نقش لری. دوی د سینما برخه کی یو باتجربه سړی دی. دغه فلم می یی د هغو په خاطر باندی وټاکلو چی د قصی کتاب یی خوښ لرم. دغه غمګینه او ډارونکی قصه د یو عاشقی قصی نه ډک دی چی نړی یی وښوروله کله چی په ۱۹۵۵ کال کی د ولادیمیر ناباکو (Vlademer Nabokov) باندی خپره شولو. دغه فلم ډیر مرموزه مګر ضمیمی او احساسی دی. راشی چی وکورو٬ چی د دغه اثر نه متحیره نه کیږی او یا هغه نه خوښوی؟
د دغه فلم نه مو څه زده کړل؟ یوه قصه مو څرنکه د نړی سینما سره وفق کړله. د دغه فلم سرلیک د ولادیمیر باندی ورک شوی دی٫ د قصه لیکونکی حضور سره د فلم جوړولو پاڼه کی کولی شی. ډیر ښه او یا هم بد اوسی. ولی کوی شی ښه اوسی؟ زما په فکر باندی٫ د سانسور کولو په خاطر باندی یی چی په هماغه وخت کی وو٫ د ټولی قصی جوړول فلم ته ډیر سخت کار وو٫ مګر لیکونکی و فلم جوړونکی دواړو دغه کار یی کولی شو. دوی یو انتقادی فلم یی جوړ کړلو چی ډک د ټوکو نه وو. دغه د هغو سبب شولو د دغه قصی ځینو برخو نه سترګی پټی شی مګر د قصی روح په کی وساتی. په دغه صورت کی مهم نه دی چی د قصی نه خط په خط پیروی وکړی د هغو لپاره چی د قصی روح په کی وساتی.
وروستنۍ!
۹- د (مخته له دی چی شیطان پوه شی چی تاسو مړه شوی یاست) فلم٫ د سیدنی لامت (Sydney Lumet) اثر او په ۲۰۰۷ کال کی جوړ شوی دی. لکه د ښاغلی کابرک٫ سیدنی لامت غوندی هم لوی شخصیتونه د سینما برخه کی دی. د شبکی فلمونه٬ دولس خشنه سړیان.... ټول هغه شاهکارونه دی چی ننداره کونکی کولی شی د هغو نه ډیر خوند وړی د هر بل جنایت فلم ته. مګر ولی دغه فلم می وټاکلو؟
د سکسی صحنی (ماریسا تامی ((Marisa tomei هیڅکله د دغه فلم په اندازه باندی جزابه نه وو) لپاره می یی نه دی ټاکلی بلکه د قصی لپاره می یی ټاکلی دی.
زما په فکر باندی٫ دغه یو د هغه فلمونو نه دی چی ډیر لږ موندل کیږی چی د ترفندونو نه د قصی بیان لپاره تر نه کار اخلی. او دغه لاره ډیر کارا هم دی. هرڅومره چی فلم مخته ځی٫ موږ شاته راځو چی وکورو د لوبغاړی شخصیت په تیره صحنه کی څرنکه وو. دغه پخپله د فلم مقام پورته وړی. که څه هم فلم اخیستل یی ډیر جالبه دی او نه بارونکی لوبغاړی دی.
دغه د کارګردانی آخرین فلم یی په ۸۰ کلنی کی یی وو چی متاسفانه په ۲۰۱۱ کال مړ شو.. فلم اخیستل یی د ډیجیټالی توکه باندی٫ په هغه وخت کی چی کوم فلم په دغه توکه باندی فلم برداری شوی نه وو. ماته یی باور دغه لاری ته راکولو.
!مګر آخرینه فلم
۱۰- د (شخصیت) فلم٬ د انګمار برګمن (Ingmar Bergman) اثری کار دی چی په ۱۹۶۶ کال کی فلم برداری شوی دی. زما پاڼه بله افسانه د سینما نړی نه ده. هغو یو شمیر ډیر ښه فلمونه یی کارګردانی کړی دی چی زما د ستاینی وړ دی٬ د هغو نه ۷ خوک ماهی٫ لاس نخورونکی پسرلی... مګر د دغه فلم لیدنه ماته جالبه وو. او دا پخپله دلیل دی چی ولی ما نورو فلمو د همداغه موضوع ګانو سره چی جوړ شوی دی لکه تور شاهین او یا د سیالیو ورزشګاه خوښ نه لرم. دغه فلم هغه د کموالیانی سره چی لری مګر په ظاهر کی کوم ډیر بل شیان لری. د ښه قصی نه٬ ښه فلم برداری نه او د دوو نه باورونکی وړ لوبغاړو اجرا نه برخورداره دی.
دغه فلم یو ښه درس د لوبغاړو سره څرنکه کار کولو په اړه لری. د دغه فلم دوه لوبغاړی او یو د صحنی تک ویونکی سره چی هغه یی په سندر کی اجرار کړی دی په ډير ژوره توکه کی درک او احساس کړلو. تاسو ته د دی نه ډیر نه وایم. ستاسو نه غواړم چی تاسو یی په خپله وکوری او هغو ته غوښ ونیسی.
خاصی ټکی:
د ایتالیایی نوین ګرایی واقعیت په دریو لویو اکاتون(Accatone), امبرتو دی(Umberto D) او لا استرادا(La strada) فلمو کی چی د ایتالیا په کوڅو چی پرته د کوم لکښت نه د فلم اخیستلو ښو فنون سره ډک شوی دی٬ تبلور کوی یی.
لویز بانویل یو ایتالیایی سورئالیست کارګردان چی د ال ایج دی(L Age D), ال انجل اگزتیمانیدر ویریدیانا(El Angel Exteminador Viridiana), او یا فلم ان چین اندالو(Un Chien Andalou) فلم کارګردان دی. هغه ماته یو د ښو کارګردانانو نه دی و هغو وکولی شو دیر ښه کارونه په تصویر وباسی...
Frame of Un chien andalou.
د ویری دیانا (Viridiana) (آخرین ماښام) د بی ښځی نرانو سره
دغه زما د لسو غوره فلمو لیسټ وو. که څه هم ډیر فلمونه د درسو او ویلو لپاره شته دی٬ که موږ وغواړو هغه بیان کړو زما لیسټ به دیر وږد شی.
هیله لرم چی د دغی مقالی نه خوند اخیستی وی او خپل نظرونه او توصیی زما سره په ګدون کښښدی. ډیر ژر به خپل یو بل د پنځه غوره سینمای مجموعی لیسټ ستاسو سره په ګډون کښښدم!
