زراعت کلتوراست که تعلق به مهارت ومیکانیزه بودن کار دهاقین، توپوگرفی، آب و هوا و مساعد بودن شرایط دارد. و یا زراعت فن است که نسل بنسل میراث باقی مانده است. وهم زراعت کشت نبات دلخوا میباشد. نباتات وجنگلات خود روی زراعت نیست. افغانستان در موقیعت مرکز آسیا قرار داشته دارای اقلیم خشک نیمه گرم یا گرم میباشد. زمستان اکثر مناطق این کشور سرد و تابستان خیلی گرم دارد.
سطح بارندگی طور اوسط ۲۵۰ ملی میتر میباشد. ارتفاع برف در زمستان در بعضی حصص مرکزی هندوکش وکوه‌های پامیر الی ۸ متر می‌رسد.
این ولایتها داری بارندگی۴۰۰-۴۵۰ ملی میتر می‌باشند. که اکثر ساحات این ولایتها مملو از جنگل نشتر سرب وجلغوزه میباشد. زراعت افغانستان در چوکات دو وزارت عمدتاًوزارت زراعت و مالداری و وزارت انکشاف دهات اداره میشود. پس از سال ۲۰۰۲ وزارت زراعت نتوانسته است کدام پروه بزرگ را روی دست گیرد ودلیل آن اینست تمام موسسات وانجیوهای خارجی درتحت [۱] وUSID مستقلانه کار مینمایند. واین موسسات با اداره سازمان ملل تمام بودیجه خویشرا متوجه وزارت احیاو انکشاف دهات ساخته است. پروگرامهای زراعتی را با ضروریات دیگر از طریق ان وزارت بپیش میبرد. ولی وزارت زراعت طرح های داشته است.
طبق اظهارات مسولین وزارت زراعت برای تطبق پلان زراعتی خویش به 350 میلون دالر ضرورت دارد. وهم اوباشان به آنعده پروژه های منظوری میدهند که قرار دادی باشند تا از ان سودی ببرند.
بنابرین وزارت سکتوری که سرنوشت میونها افغان در آن نهفته است کاری انجام نداده است.
زراعت در اقتصاد افغانستان بنیادی میباشد با براه انداختن پروژه های بزرگ زراعتی تغیرات فاحش در وضع اقتصادکشور بمیان آمده وکشور ازاین حالت میبراید. و خودکفا از هر لحاظ میگردد بدین ملحوظ امکان دارد یکتعداد کشورهای نخواهند افغانستان ازیک بازار مصرفی به تولیدی تبدیل گردد. فعلا وزارت زراعت در ضمن پلان داخلی خود پروژه را بنام (OFWMP) پروژ تنظیم آبیاری را به ارزش ۴۱ میلون دالر امریکائی از بانک جهانی روی دست دارد. محل تطبیق این پروژه کابل جلال آباد مزارشریف و هرات میباشد. پروژه در حال تطبیق است. ( منبع۱8) تمامی بودیجه که بانک جهانی کمک کرده است از طریق انکشاف دهات ووزارت فواعد عامه بوده بمصرف رسیده است.
اقتصاد زراعتی افغانستان
طبق راپورUSID واحصایه وزارت زراعت ۸۰ فیصد مردم افغانستان مشغول پیشه زراعت و مالداری اند. که ۳۱٪ درآمد ملی از محصولات زراعتی بدست می آید. طبق احصایه سال۲۰۰۹ CIA FACTBOOK ۱افغانستان حدود ۸٫۵۵ بیلیون دالر واردات و ۲٫۱۲۸ بیلیون دالر صادرات به کشورهای ایالات متحده امریکا تاجیکستان پاکستان هندوستان وغیره داشته که پس از احجارقیمتی دومین عواید کشور را اقلام زراعتی تشکیل میدهد. که اقلام عمده آن میوه جات خشک پشم قالین نباتات طبی پوست حیوانات,وکوکنار (تریاک)بوده است. طبق راپور بانک جهانی و سی آی ای فست بوک باوجویکه از سال ۲۰۰۲تا فعلا درآمد افغانستان بشمول کمکهای خارجی ۸۱. ۲۹ بیلون دالر بوده است.
افغانستان از جمله ۱۶۸ کشور ۱۴۶مین کشور درحال رشد میباشد. زیرا این پولها در بانکهای کشور جمع نگردیده واپس بکشورهای خارج سازیر میشود.
آنعده افغانهای که ازین مدرک پول بدست می آورند تا اکنون درپایداری دولت افغانستان اعتقاد نداشته سرمایه خودرا در کشورهای عربی هند پاکستان ازبکستان روسیه سر مایه گذاری نموده اند. وهم قرداد ها صرف با کمپنی های خارج میشود. که مایه یاس هموطنان با عزت ما گردیده است. حاصلات گندم درسال ۲۰۱۰ حدود ۴٫۵ ملیون تن بوده است. ملت افغان ٪۱۰۰ بالای نان گندم زندگی میکنند که ۴۵ فیصد زمینهای افغانستان تحت زرع همین نبات قراردارد. که ناکافی میباشد. متباقی را تاجرین از کشور قزاقستان و پاکستان وارد میکنند. بدلیل آنکه یک تعداد دهاقین به نسبت عدم استفاده از سیستم میکانیزه زراعتی، کمبود متخصصین عدم امنیت سطح محصولات وبازدهی خیلی کم دارند.. هکذا در ۳۲ سال جنگ نفوس از ۱۹ ملیون به ۳۲ میلون رسید و لی توسعه زمین زراعتی و میکانیزه شدن منفی است.
درکشورهای پیشرفته هردهقان حد اقل برای صد نفر غذا معیا میکند ولی درکشور ما ۲۲ ملیون نمی تواند برای ۳۲ میلون نان تهیه دارد. یک دهقان افغانی از یک جریب زمین لاغر 130-300 کیلو گندم بدست می اورند[۳]. درحالیکه باید بیشتر از 750کیلو بدست ارند. درمجموع دهقانان افغانی از یک هکتار ۱٫۳ تن پاکستان ۴٫۹ تن هندوستان ۵٫۵ تن و کشورهای اروپائی المان و فرانسه و انگلیس ۷-۸ تن بدست می اورند.
حاصلات للمی اگر باران بارید 15-20\1 درصورتیکه باران نباشد 5-10 \1 است. یک سیرکشت شود 10-15 سیر حاصل
۲ اراضی زراعتی افغانستان
اراضی افغانستان از دیدگاه زراعت به ۶ گونه تقسیم شده است. - زمین های مزروعی -زمین های تحت غرس نهالها- که هردو قسمت۷٫۸میلون هکتار ۱۱٫۹۶ ٪ ساحه خاک را در بر دارد-علفچرها ۳۱ میلون هکتارکه حدود ۴۹ ٪-- جنگلات ۱٫۹ میلون هکتار ۳٪- زمین های تحت آب- وزمینهای غیر مزروعی میباشد.
اراضی افغانستان طوریست که هرمنطقه دشت ودره اب هوا مخصوص دارند. مثلا ولسوالی سروبی که در۳۰ کیلومتری کابل موقیعت دارد در زمستان برف باری ندارد. [م3] ولایت قندهار خوست جلال آباد لغمان گرم سیر بوده در زمستان برف باری ندارد.
طبق راپور سازمان غذائی جهان مساحت خاک کشور۶۵۲، ۲۲۵ کیلومترمربع یا ۶۵، ۲۲ میلون هکتار میباشد. (م2). ۱بر۶حصه خاک رادشت تشکیل داده است که به مساحت ۱۰۸۷۰۴ کیلومترمربع ۱۰، ۸۷۰میلون هکتارمیشود(۶ ). بالاتر از ۸۰ فیصد منبع آبی افغانستان را کوهای هندوکش تشکیل میدهد. درمجموع ۷٫۸ میلون هکتار ساحه قابل کشت میباشد. ازجمله ۳٫۳ میلون هکتار (181. 5میلون جریب) آبی ۴٫۵ میلون هکتار( 22. 5میلون جریب) للمی و یابارانی وجود دارد. ازجمله ۴ ملیون هکتار تحت کشت میباشد.
در سال ۲۰۱۰ حدود ۳، ۱ میلون هکتار تحت زرع علوفه جات و از جمله ۲ ملیون هکتار تحت زرع گندم قرار داشت.
از لحاظ کلتوری زمینها ی افغانستان به ۳ دسته تقسیم شده اند سیر اب کم اب وللمی. زمین های سیر آب حدود ۱٫۸ میلون هکتار را دربر دارد .
افغانستان منشع مادر و گدام وراثت بسیاری نباتات است. طور طبیعی به جز چند نبات محدود همه نباتات درین خاک می رویند. در شمال افغانستان ۱۲ ورایتی خربوزه تربوز کدو ترائی ۴ نوع زردک شرین بامیه میوه جات زردآلو قیصی انار انجیر توت بادام پسته، گندم للمی وآبی جو جوار جودر ارزن وغیره میروید. ولی چیز براهمیت اینست که نباتات صنعتی از قبیل لبلبو پنبه تنباکو گل آفتاب‌گردان ؛ نباتات چون شرشم زغر کنجد نباتات نشه آور چون چرس و کوکنار نباتات طبی نظیر هنگ زیره و شیرین بویه بابونه زعفران اسفرزه وغیره (۱۰) ونباتات پروتین دار یا فامیل لیگوم نظیر ( لوبیا نخود ماش باقلا فاصلیا ) خیلی خوب حاصل میدهد. و هکذا در تربیه کرم پیله گوسفند قره قل و اسپ نیز شهرت دارد. درنواحی مرکزی وارتفاعات بلند انواع میوه جات تازه وخشک، مواشی لبنیات وسبزیجات نیز از تولیدات کشور مامیباشد. ولی لحاظ تکنالوجی معاثر مناطق کوهی چون هوای سرد دارد برای تربیه ملیاردها مواشی گاو گوسفند آهو دامداری چون مرغ مرغابی قاز وغیره، تربیه انواع گل غرض عطر و فروش، زنبور داری، زرع درختان میوه جات و میوه جات خشک، چوب فرنیچر(توت و چهارمغز) خیلی زیاد مساعداست. از همه مهمتر صفحات مرکزی افغانستان داری طبعت و اب وهوای صاف میباشد جایگا استراحت میلونها سیاح جهان خواهدبود. وچیز جالب وبسیار پراعم درجلال آباد نباتات تروپیک یا گرم از قبیل خانواده ستروس ( نارنج مالته کینو لیمو) نیشکر جوار و زیتون میروید واینگونه زمینها طور طبعی سال ۳بار حاصل میدهند. جلال آباد و لغمان یخچال طبیعی است که خداوند برای این ملت افغان تحفه داده است. این بدین معنی است انعده سبزیجات که درسایر نقاط در تابستان حاصل میدهند درجلال آباد درزمستان کشت میشود و ضرورت سردخانه سبزیجات نیست تازه بدست آورده میشود. مرکز افغانستان همه کوها و پراز برف اند. شمال جنوب وغرب افغانستان همه دشت اند. افغانستان به نسبت نداشتن تکنالوجی جدید نتوانسته است این آبها را ذخیره نماید. واین دشتهای که خاک آن دست ناخورده است تحت زرع قراردهند.
سه دریا بسیار پر اهمیت درین خاک اند که دریای کابل، رود هلمندو رود آمو میباشد. این دریاها به اندازه ۱۷ بیلون متر مکعب آبرا دریک سال به جریان می اورند. دریای آمو دریک ثانیه ۲۰۰۰ مترمکعب ودریک سال ۶۳ کیلومترمکعب آبرا بجریان می آورد (۹). این دریا از کوههای پامیر سرچشمه میگیرد نتوانسته است دشتهای شمال افغانستان که از کنار ش میگذرد سیرآب سازد. طول مجموعی این دشتها حدودبیشر از ۲۰۰ کیلومتر وبه عرض اوسط -۵۰ کیلومتر میباشد. اگراوسط را از قندز الی اندخوی به عرض ۵۰ کیلومتر در نظر گرفته شود. حدود۱۰۰۰۰ کیلومتر مربع میشود اگر به هکتار سنجیده شود حدود تقریبی یک میلون هکتار درکنار دریای آمو بی حاصل افتاده است. (۸) در دنمارک ۶۰۰۰ دهقان ۵٫۶۵ میلون گاو را اداره میکنند که ۰، ۱۲ فیصد نفوس میشود. یک دهقان در پهلو زمین داری الی۱۰۰ تا ۴۵۰ گاو راتربیه میکند. هر گاو حد اقل روزانه ۲۶ لیتر شیر میدهد. سالانه ۴٫۵ ملیارد لیتر شیر تولید میکند. دلیل آن اینست که هر دهقان علاوه بر کاه و علف مینو غذائی گاوهارا صد فیصد تطبیق مینمایند وهم دارای هوای سرد ونسل گاوخوب اند. دنمارک لبنیات نصف جهان را باکفیت درجه اول تولید میکند. در افغانستان ۶۴ فیصد دهقانان مصروف مالداری نیز هستند حدود ۳٫۷ میلون گاوشیری وغیرشیری دارند. یک گاو افغانی در روز ۵الی ۱۰ لیتر شیر میدهد درصورتیکه از این تکنالوجی در صفحات مرکزی افغانستان استفاده شود سطح تولیدات از ضرورت نفوس بلند خواهد رفت.
بااحترام
پروانه فیضی محصل سال دوم
پوهنحی ژورنالیزم پوهنتون کابل.
