جاسوسی در فضای مجازی یا انترنت یک پدید نگران کننده است، تحقيقاتی كه از يك ميليون كمپيوتر در سراسر جهان به عمل آمد پیدا شد كه 30 ميليون پروگرام جاسوسي در آنها به كار رفته است. با اين وصف میشود گفت در هر كمپيوتر حداقل 30 پروگرام جاسوسي هست كه تمام اطلاعات ضروری را به مراكزي كه آنها را درست كرده اند فرستاده میشود. شايد هنگام استفاده از انترنت به پيام‌هاي مزاحمي كه روي صفحه مانيتورشما ظاهر میشود توجه نكرده باشيد و براي خلاصي از آنها، OK يا NO را كليك نموده اید تا هر چه عاجل تر به كارهاي خودتان درانترنت برسيد.زیادترین برنامه‌هاي جاسوسي به همين طريق به کمپیوتر راه پيدا میکنند. پس از يك كليك، اين نرم‌افزار اجازه نفوذ يافته و مستقيماً خود را در قسمت سخت افزار کمپیوتر شما پنهان مي‌نمايد. البته همه برنامه‌هاي جاسوسي آنقدرهم مؤدب نيستند.
بعضي از پروگرام هاي جاسوسي، بدون هيچ نصدیقی و تنها به خاطر ساختار قوی خود مي‌توانند زمانی دسترسي يك کمپیوتر به انترنت، به داخل آن نفوذ كرده و به اجراي مقاصد خود بپردازند. حتي پس از نصب اين برنامه ها نيز تقريباً هيچ اثري در كاربري ديده نمي‌شود. تنها بعضی از آنها هستند كه باعث سست شدن احتمالي سرعت کمپیوتر يا معرفي برخي آدرس‌هاي بدرد نخور مي‌شوند.
اثرات اين پروگرام های جاسوسی نيز جالب است. هر چند پروگرام های متذکره اكثراً در ظاهر، بي خطرند ولي حتي همين پروگرام های بي‌خطر هم كارهاي غيرقانوني انجام مي‌دهند. ساده ترين آن اين است كه تمامي عادات كاربر را شناسايي و در جمع‌آوري اطلاعات مربوط به اين عادات به شركت‌هاي هدايتگر كمك مي‌نمايد.
روش‌هاي خراب پروگرام هاي جاسوسي، از سطح ورود به اطلاعات شخصي كاربر و استفاده غيرمجاز از آنها شروع شده و به صدمه رساني به كمپيوترها مي‌انجامد. بعضی از آنها با جمع آوري تمام اطلاعات شخصي آنها را كپي برداري كرده و به اطلاع هدايتگر‌هاي خود مي‌رسانند. بعضی بي‌ادب تر بوده و اطلاعات شخصي را به طور وسیع پراکنده مي‌كنند.
مشكل ديگري كه اين برنامه ها بوجود میاورد، ضعیف نمودن برنامه های امنيتي و آماده ساختن آنها براي حملات هكرهاست، به اين معني كه اين پروگرام ها نوعي نقش بي‌حس‌كنندگي را به عهده میگیرند و خاصيت بازدارندگي را از آنتی ویروس ها و ديگر پروگرام های دفاعي سلب مي‌كنند.
جاسوسي يك عمل بسیار ناپسند در عرصه بين‌المللي است ولي در پرداختن به قوانین و قاعده آن تنها كليت جاسوسي قابل مطالعه نيست، بلكه مي‌توان به زمينه‌هايي چون دست درازی به اطلاعات شخصي و يا سازماندهي شده و از آن واضح تر سوءاستفاده از آنها اشاره كرد كه عنوان مجرمانه مستقلي نيز مي‌توانند به شمار آيند. تمامي قانونگذاري‌‌هاي داخلي واكنش‌هاي بسيار شدیدی در برابر عمل جاسوسي نشان مي‌دهند. جاسوسي به عنوان يكي از گواه های عمده جرايم عليه امنيت ملي مطرح بوده و مجازات‌هاي سختی براي آن در نظر گرفته شده است. البته جاسوسي در انترنت بسيار فرق دارد و آن را حتي با جاسوسي بين‌المللي نيز نمي‌توان مقايسه كرد، چونکه عنصر مادي و معنوي آن در دنیایی مجازي كاملاً فرق دارد .
در اين دنیا دیجیتالی عنصر مادي به كلي ویران مي‌شود و به ظاهر هيچ عمل فيزيكي انجام نمي‌شود. موضوع آن وقت بغرنج تر مي‌شود كه توجه كنيم بعضی از اين پروگرام ها حتي با اجازه كاربر وارد کمپیوتر شخصي مي‌شوند.
معمولاً خود دولت‌ها به عنوان يكي از استفاده كنندگان عمده جاسوسان کمپیوتری به شمار مي‌آيند مقابله با چنين وضعیت ها به يك اقبال همگانی ضرورت دارد. به نظر نمي‌رسد بدون اين اقبال بتوان اقدامات عمده ي براي جلوگیری و حتي مجازات عاملان در نظر گرفت. جرايمي كه در پهلوی اين عنوان قرار دارد نيز خود مي‌تواند به تنهايي مورد ادعا قرار گيرند.
از ديد بين‌المللي نيز جاسوس شخصی است كه به طور پنهان يا با مشخصات ساختگی و یا دروغی، اطلاعاتي در منطقه عملياتي طرف محاربه كسب مي‌نمايد يا کوشش در كسب آن دارد و هدف او ارسال آن اخبار براي دشمن است. جاسوس اگر دستگيرهم شود حتي طبق مقررات اسراي جنگي با او رفتار نخواهد شد.
البته حق محاكمه عادلانه براي او باقي است. از نظر قوانین بين‌المللي اگر جاسوسي در زمان جنگ باشد مجازات آن مرگ است حال چه بتواند اخباري ارسال كند و چه نتواند. همانطوریکه قبلاً نيزتذکر دادیم ويژگي اساسي جاسوسي اقدام پنهانی است، البته حقوق بين‌الملل يك بحث دارد و آن اينكه اگر جاسوسي در زمان صلح انجام گيرد ديگر تابع حقوق بين‌الملل نخواهد بود و باید با حقوق داخلي دولت‌هاي درگير به آن پرداخت. هم اكنون از آنجا كه سيستم‌هاي نظامي و دفاعي تمامي كشورها حتي در زمان به ظاهر صلح درگير جنگ‌هاي الكترونيك و اطلاعاتي هستند، پی پردن به زمان جنگ و صلح به راحتي قابل درک کردن نيست، مگر اينكه بخواهيم موقعيت جنگي را با اعلام رسمي طرفين شناسايي كنيم كه اگر چنين قصدي داشته باشيم بدون شك كاملاً با اختیار طرفين از اِعمال حقوق بين‌المللي بازخواهيم ماند.
نكته پایان درباره جاسوسي اينكه اين عمل نقض حقوق بين‌الملل نيست وفرد جاسوس به عنوان ناقض اين حقوق محاكمه نمي‌شود بلكه محاكمه او فقط براي خطر و مشكلي است كه او بوجود آورده است.
.
