Trong nồi cơm sớm chiều mẹ nấu, khi hạt gạo sắp chín tới mẹ dùng đôi đũa bếp xới vun lên cho ráo nước. Ngay lập tức anh em tôi chụm đầu vào nồi cơm đang ngùn ngụt lên hơi mà hít hà vui thú. Mẹ thừa hiểu cái bụng háu đói ngày chúng tôi còn bé, nên mỗi bận nồi cơm đang sôi sùng sục, mẹ nhẹ nhàng đặt hai cây đũa bếp dưới hai quai nồi, tay giữ nắp tay nghiêng nồi rồi nhanh chóng chắt nước cơm vào chén. Những chén nước cơm thơm lừng, đặc sệt một thuở đã làm sáng bừng chái bếp liêu xiêu cùng tháng năm tuổi thơ nghèo khổ.

Thường đũa bếp người ta chỉ dùng một cây thôi, nhưng từ những cây tre già cỗi, cha đã vót cho mẹ hai cây đũa dài chừng 40cm, to bằng ngón tay cái. Khi vào bếp, đôi đũa mẹ cầm trên tay tưởng chừng như lúc nào cũng hao hớt, cũ cằn. Một đầu để mẹ xới cơm, gắp mắm, nếm canh còn đầu kia mẹ để cời than, bưng nồi, vùi nướng. Một đầu vàng óng màu tre già vững chãi còn đầu kia lầm lũi đen đúa, lặng lẽ hao mòn.

Anh em tôi biết khôn lên cũng nhờ vào đôi đũa bếp của mẹ. Ngày còn bé, mỗi lần chúng tôi mắc lỗi, mẹ đã dạy dỗ bằng lời răn rắn và những lần dùng cây đũa bếp đánh vào mông. Nhớ như in những lúc mẹ nghiêm mặt, trên tay cầm đôi đũa bếp. Có roi mây, có cán chổi lông gà, nhưng mẹ không đụng đến bởi mẹ sợ làm đau con, sợ lằn lưng lâu ngày mới khỏi…

Ngày mưa, tháng rét cùng mẹ bên bếp củi đỏ lửa, đôi đũa bếp thành ra gần gũi lạ thường. Những hôm lội nước chán chê, áo quần ướt sũng mà về nhà không bị mắng lại được mẹ ưu ái cho củ khoai lang lùi hay miếng bánh tráng nướng… Cảm giác đứa nào cũng sướng rơn lên khôn tả khi nhìn mẹ lấy đũa bếp cời những cục than nóng thành một vòng tròn lửa sáng rực để lùi khoai, nướng bánh...

Đôi đũa bếp lặng thinh bên mẹ trước những biến cố vui buồn trong cuộc sống. Khi vui mẹ cời lửa rạng ngời, nhỏ nhẹ chuyện nọ đến chuyện kia. Lúc buồn khóe mắt mẹ đỏ hoe, cúi gằm xuống đôi đũa bếp chẳng nói chẳng rằng. Thường ngày tôi tự hào là người gần gũi và hiểu mẹ nhất, vậy mà một vài giây phút lại để mắt mẹ cay xè dựa dẫm bên cây đũa bếp nhỏ nhoi...

Bên cạnh gian bếp mới rộng rãi, tiện nghi hôm nay, vẫn còn đó chái bếp đun củi nho nhỏ mà chúng tôi xây cất lại cho mẹ. Mẹ giờ già nua, thế mà những khi khỏe mạnh mẹ lại cầm đôi đũa bếp nhóm lửa, cời than, vừa lùi khoai, nướng bắp cho cháu, vừa tỉ tê niềm vui, nỗi khổ mà mẹ đã trải qua. Có hôm không làm gì mẹ vẫn ngồi đó, nơi mà dù đi đâu, về đâu tôi vẫn thấy rưng rưng mỗi khi nhớ về…