Một tay súng cực đoan IS bên đứa trẻ còn rất ít tuổi. Ảnh: National Helm

Chúng đứng hàng trên cùng trong các cuộc hành quyết chặt đầu và đóng đinh người do Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) thực hiện công khai trên đường phố Raqqa, thành trì của các tay súng cực đoan tại Syria. Chúng bị biến thành những bình máu sống mà những tên khủng bố có thể thoải mái sử dụng khi bị thương. Chúng được trả tiền để báo cho IS những ai không trung thành hay dám chống đối. Chúng được đào tạo để trở thành những kẻ đánh bom tự sát. Và chúng là những đứa trẻ mới chỉ khoảng 6 tuổi.

IS đã xây dựng một hệ thống có tổ chức bài bản nhằm tuyển mộ trẻ em, tiêm nhiễm vào đầu các em niềm tin cực đoan và dạy chúng những kỹ năng chiến đấu thô sơ. Phiến quân IS đang chuẩn bị cho cuộc chiến tranh lâu dài với phương Tây và kỳ vọng những chiến binh trẻ con được huấn luyện hôm nay sẽ trung thành và chiến đấu hết mình cho chúng trong tương lai.

Câu chuyện của những người tị nạn hay bằng chứng mà Liên Hợp Quốc, các nhóm nhân quyền và nhà báo thu thập được cho thấy việc huấn luyện quân sự đối với trẻ em đang được áp dụng trên quy mô rộng lớn.

Việc sử dụng những binh lính trẻ em không phải là điều quá mới mẻ trong chiến tranh. Nhiều đơn vị quân đội châu Phi cũng tiếp nhận các bé trai như những chiến binh. Nghiên cứu chỉ ra rằng lý do một phần là bởi trẻ em còn thiếu nhận thức hoàn chỉnh về đạo đức cũng như dễ bị thuyết phục để thực hiện các hành vi độc ác và bạo lực.

Những chiến binh "trẻ con" của IS có khả năng gây ra những mối đe dọa lâu dài và nguy hiểm cho cộng đồng bởi chúng không được hưởng một môi trường học tập bình thường mà thay vào, bị khắc sâu vào tâm trí những bài tuyên truyền, vẽ ra nhằm làm mất đi nhân tính và thôi thúc người ta sẵn sàng hy sinh vì đức tin mù quáng.

"IS không cho người dân trong vùng lãnh thổ chúng kiểm soát hưởng sự giáo dục, và hơn thế, chúng tẩy não họ", Foreign Policy dẫn lời trung tướng H.R. McMaster, chuyên gia dự đoán và lên kế hoạch tương lai cho quân đội Mỹ, nhận định. "Chúng lạm dụng trẻ em với quy mô công nghiệp. Chúng hung bạo hóa và tàn nhẫn hóa một cách có hệ thống những người trẻ. Điều này sẽ tạo nên một vấn đề nghiêm trọng xuyên suốt nhiều thế hệ".

Ivan Simonovic, trợ lý thư ký phụ trách vấn đề nhân quyền của Liên Hợp Quốc, vừa trở về từ Iraq, nơi ông có cơ hội phỏng vấn người dân bị mất nhà cửa do xung đột ở Baghdad, Dohuk và Erbil. Simonovic cho biết, Is đang vận hành những chương trình tuyển mộ binh sĩ "rộng lớn và thành công một cách nguy hiểm" tại đây.

Theo ông, các tay súng cực đoan bằng cách nào đó trở nên "có sức hút" đối với một số người trẻ và chúng rất thành thạo trong việc "thao túng thanh thiếu niên và trẻ em". Chúng xây dựng một hình ảnh đáng ngưỡng vọng về chiến thắng và hứa rằng những ai ngã xuống trên chiến trường sẽ "lên thẳng thiên đường".

"Điều mà tôi ấn tượng đó là ngay cả những người mẹ cũng phải thốt lên rằng 'chúng tôi không biết phải làm gì. Con trai chúng tôi hoàn toàn tự nguyện và chúng tôi không thể can ngăn'", Simonovic nói.

Tại Iraq và Syria, những bé trai tình nguyện tham gia hay bị IS bắt cóc được đưa tới các trại tôn giáo và trại huấn luyện khác nhau, phụ thuộc vào độ tuổi. IS dạy chúng mọi thứ, từ đạo luật sharia đến cách dùng súng. Những đứa trẻ thậm chí còn phải học cách chặt đầu người và thường xuyên luyện tập trên những con búp bê, trang Syria Deeply, chuyên đưa tin về nội chiến ở Syria, hồi tháng 9 cho hay.

Trẻ em cũng được điều động ra chiến trường. Chúng đảm nhận vai trò làm lá chắn sống trên tiền tuyến và truyền máu của mình cho những tay súng IS bị thương, theo Shelly Whitman, giám đốc điều hành tổ chức Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative, thành lập với mục đích chống lại việc sử dụng lính trẻ em.

Theo các điều tra viên từ Liên Hợp Quốc, nhân chứng từ các thị trấn Mosul và Tal Afar, Iraq, còn cho hay họ nhìn thấy những đứa trẻ, nhỏ con đến nỗi mặc không vừa bộ đồng phục của IS, vẫn được trang bị vũ khí, đi tuần trên phố và bắt bớ người dân địa phương.

Tại quận al-Sharqat thuộc tỉnh Salah al-Din, Iraq, số lượng thanh thiếu niên làm việc tại các trạm kiểm soát của IS "tăng lên đáng kể" trong tuần cuối của tháng 8, FP dẫn thông tin từ báo cáo thực hiện bởi Cao ủy Liên Hợp Quốc về Nhân quyền và văn phòng nhân quyền của Phái đoàn Liên Hợp Quốc ở Iraq.

Các thanh thiếu niên ở Nineveh Plains và Makhmour cũng phải tham gia một cuộc tuyển quân của các chiến binh cấp cao thuộc IS hồi tháng 8. Vài đứa trẻ cho biết chúng "bị ép buộc dàn hàng trên tuyến đầu để chắn đạn cho những tay súng IS trong các cuộc giao tranh".

Mua chuộc và cưỡng ép

Người đàn ông đang kêu gọi những đứa trẻ chiến đấu chống phương Tây và giành lại Iraq trong một video do IS công bố. Ảnh: ABACA

Chàng trai 22 tuổi với bí danh Abu Ibrahim Raqqawi, sống tại Syria, là người thành lập tài khoản Twitter và trang facebook Raqqa bị Tàn sát trong Yên lặng, chủ yếu ghi lại sự tàn bạo và đau thương mà người dân ở Raqqa phải đối mặt hàng ngày.

Anh cho biết IS đang ra sức thúc đẩy chương trình chiêu mộ thành viên là những người trẻ tuổi. Thanh thiếu niên từ Raqqa được huấn luyện và nhanh chóng đưa tới chiến trường Kobani, thị trấn gần biên giới Syria- Thổ Nhĩ Kỳ, nơi đang diễn ra giao tranh ác liệt giữa IS và lực lượng dân quân tự vệ người Kurd đóng tại đây. Mỗi khi có một trận chiến lớn nổ ra, việc huấn luyện càng được tiến hành ráo riết.

Tại Raqqa, nơi đang gồng mình chống chọi với đói nghèo sau hơn ba năm bị chiến tranh tàn phá, IS thường thuyết phục cha mẹ những đứa trẻ gửi con mình đến trại huấn luyện để đổi lấy tiền, Raqqawi nói. IS đôi khi trực tiếp dụ dỗ các em. Chúng tổ chức các sự kiện chiêu mộ hay những bữa tiệc công khai, sau đó đưa tiền cho lũ trẻ để chúng tham gia trại huấn luyện. Vì tất cả trường học ở Raqqa đều đã đóng cửa, bọn trẻ con chẳng biết phải làm gì khác.

Một số trại huấn luyện thanh thiếu niên nổi tiếng khắp tỉnh Raqqa là: trại al-Zarqawi, Osama bin Laden, al-Sherkrak, al-Talaea và trại al-Sharea. Raqqawi ước tính có khoảng 250 đến 300 trẻ em đang sống tại trại al-Sharea, nơi tập trung những đứa trẻ dưới 16 tuổi.

Nhiều bằng chứng cho thấy trẻ em ở Iraq cũng bị ép buộc phải gia nhập các trại huấn luyện.

Những người Yazidi trốn thoát khỏi nhà tù của IS ở Iraq cho biết, họ tận mắt nhìn thấy chiến binh IS cướp những bé trai từ vòng tay gia đình và đưa các em tới các trại huấn luyện quân sự hay tôn giáo.

Vice News mùa hè vừa qua được phép tiếp cận với tổ chức IS để sản xuất một đoạn phim tài liệu gồm 5 phần miêu tả cuộc sống dưới sự kiểm soát của nhóm cực đoan. Phần thứ hai tập trung vào đề tài IS nuôi dưỡng và đào tạo những đứa trẻ nhằm phục vụ cho mục đích của chúng như thế nào.

"Chúng ta tin rằng những đứa trẻ này là thế hệ tiếp theo của nhà nước caliphate. Theo ý thánh thần, chúng sẽ chiến đấu chống lại những kẻ ngoại đạo, lũ bội giáo, người Mỹ và đồng minh", Vice dẫn lời một tay súng cực đoan IS nói.

Mạng lưới truyền thông xã hội cũng giúp IS thu phục thành viên từ khắp nơi trên thế giới đến Iraq và Syria để gia nhập nhóm. Những thanh thiếu niên đóng góp một vai trò không nhỏ. IS công bố hình ảnh trẻ em diễu hành cùng các tay súng trưởng thành để thu hút chú ý.

Hồi giữa tháng 8, IS xông vào một bệnh viện ung thư ở Mosul và bắt ít nhất hai đứa trẻ đang bị bệnh cầm cờ IS, đăng hình lên mạng internet.

Chiến dịch tuyển mộ trực tuyến của IS được chứng minh là rất thành công, thu hút hơn 3.000 người châu Âu. FBI hiện biết rõ khoảng mười người Mỹ đang chiến đấu với IS đồng thời thêm rằng con số có thể còn cao hơn thế.

Ba nữ sinh trung học người Mỹ từ Colorado tuần trước bị bắt ở Frankfurt, Đức, khi đang trên đường tới Syria để gia nhập IS. Các báo cáo phân tích và cho rằng họ có khả năng bị cực đoan hóa qua mạng.

Đoạn băng của Vice News ghi lại được hình ảnh một người đàn ông Bỉ tới Raqqa cùng con trai mình, câu bé dường như mới chỉ 6 hay 7 tuổi. Ngươi cha yêu cầu đứa bé nói với quay phim rằng em đến từ IS chứ không phải từ Bỉ. Sau đó ông ta hỏi con mình nó muốn trở thành một chiến binh jihad hay một kẻ đánh bom tự sát. Đứa trẻ trả lời: "chiến binh jihad".

"Chúng tôi nhìn thấy rất nhiều chiến binh ngoại quốc ở thành phố. Điều đó thật sự sốc", Raqqawi nhận xét.

Ở Syria và Iraq, trẻ em không những bị cực đoan hóa mà còn phải tiếp xúc với những hành vi vô cùng bạo lực và tàn ác. Theo Raqqawi, những đứa trẻ trở nên quá quen thuộc với các cuộc hành quyết. Hình ảnh đầu người lìa khỏi cổ không còn khiến chúng sợ hãi hay ngạc nhiên. "IS hủy hoại tuổi thơ của những đứa trẻ, hủy hoại trái tim chúng", anh nói.

Misty Buswell, đang làm việc ở Jordan với tư cách nhà vận động khu vực Trung Đông của tổ chức Cứu lấy Trẻ em, nhận xét: "không ngoa khi nói rằng chúng ta có thể mất đi cả một thế hệ vì ảnh hưởng của những chấn thương tâm lý".

Những trẻ em tị nạn mà Buswell phỏng vấn đang gặp ác mộng hàng đêm, tránh né tiếp xúc với người xung quanh và thể hiện thái độ hung hăng đối với những đứa trẻ khác.

"Tôi đã gặp những đứa trẻ mất đi khả năng nói hoặc không chuyện trò nhiều tháng trời bởi những thứ khủng khiếp chúng chứng kiến", Buswell kể lại. "Và chúng là những đứa vẫn còn may mắn khi có thể vượt biên an toàn".

Thời gian và những biện pháp can thiệp hợp lý sẽ giúp những đứa trẻ này trở lại cuộc sống thường nhật, Buswell nói, "Nhưng với các em vẫn còn ở bên trong IS và những đứa phải chứng kiến điều tồi tệ hàng ngày, ảnh hưởng lâu dài là rất lớn".

Người tị nạn thường muốn trở về nhà khi tình hình đã ổn định và yên bình trở lại. Tuy nhiên Buswell đã thật sự ngạc nhiên khi nghe được câu trả lời của một số người đến từ Sinjar, "họ không muốn quay về nữa vì nơi đó có quá nhiều hồi ức kinh hoàng".

Trẻ em xếp hàng trong một buổi diễu hành của câu lạc bộ do IS tổ chức. Ảnh: Zaid Al Fares